بلال (قرآن)بلال بن ریاح حبشی، صحابی بزرگ، مؤذن و خزانه‌دار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بود. ۱ - افراد مورد تنزیل سخرهبراساس یک نقل، شان نزول آیه ۲۱۲ بقره: «زندگی دنیا برای کافران زینت داده شده است، از این رو افراد باایمان را (که گاهی دستشان تهی است)، مسخره می‌کنند؛ در حالی که پرهیزگاران در قیامت، بالاتر از آنان هستند؛ (چرا که ارزشهای حقیقی در آنجا آشکار می‌گردد، و صورت عینی به خود می‌گیرد؛) و خداوند، هر کس را بخواهد بدون حساب روزی می‌دهد». به مسخره کردن برخی اصحاب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از جمله بلال از سوی مشرکان مربوط است. ۲ - تمسخر کفارو برخی مفسران، نزول آیه ۱۱ احقاف: را در پاسخ به ریشخند و سخن سران قریش دانسته‌اند که می‌گفتند: اگر در اسلام خیری بود کسانی چون بلال در گرایش به آن بر ما پیشی نمی‌گرفتند.«کافران درباره مؤ منان چنین گفتند: اگر (اسلام) چیز خوبی بود هرگز آنها بر ما پیشی نمی‌گرفتند! و چون خودشان به وسیله آن هدایت نشدند می‌گویند این یک دروغ قدیمی است!».همچنین نزول آیات ۴۹ اعراف: و ۶۲ و ۶۳ ص: «و آنها که آیات ما را تکذیب کردند، عذاب (پروردگار) بخاطر نافرمانی‌ها به آنان می‌رسد. آنها می‌گویند: «چرا مردانی را که ما از اشرار می‌شمردیم (در اینجا، در آتش دوزخ) نمی‌بینیم؟! آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه‌ای حقیرند که) چشم‌ها آنها را نمی‌بیند؟!». درباره فرجام بد سران شرک دانسته شده که بلال و دیگر مسلمانان را مسخره می‌کردند. ۳ - نهی از بد اخلاقیبراساس نقل مفسران، نزول آیه ۱۳ حجرات: «ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم، و تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم، تا یکدیگر را بشناسید، ولی گرامیترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست، خداوند دانا و خبیر است». در پی عیب‌جویی گروهی از مردم مکه درباره بلال به هنگام اذان وی در روز فتح مکه دانسته شده که خداوند، آنان را از ناسزا گفتن، عیب‌جویی و فخرفروشی به نسب و ثروت باز داشت. ۴ - تحقیر فقراءاز مقاتل نقل شده است که آیه ۱۱ حجرات: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را استهزا کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند، و نه زنانی از زنان دیگر شاید آنان بهتر از اینان باشند، و یکدیگر را مورد طعن و عیبجوئی قرار ندهید، و با القاب زشت و ناپسند یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی بعد از ایمان نام کفر بگذارید، و آنها که توبه نکنند ظالم و ستمگرند». درباره مورد ریشخند قرار گرفتن بلال و تنی چند از مسلمانان فقیر از سوی گروهی از بنی تمیم نازل شده است. مفسران در شان نزول آیاتی دیگر نیز از بلال یاد کرده‌اند. ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۸۰، برگرفته از مقاله «بلال». |